Hudhra, një "mikeshë" e mirë për shëndetin, që na mbron nga shpirtrat e këcij
Shekspiri tek "ثndrrat e një nate vere" u kërkon aktorëve që nga skena u duhet të thoshin fjalë të ëmbla për publikun, të mos t‘i përdorin fare, ndërsa ende sot, njerëzit i atribuojnë asaj veti magjike për t‘i mbrojtur nga shpirtrat e këcij. Në Egjiptin e vjetër, hudhra konsiderohej si bimë e shenjtë, ndaj skllevërve që ndërtonin piramidat u jepej një thelpinj në ditë për të rritur rendimentin e punës dhe për të qenë rezistentë ndaj sforcimeve.
E njohur prej kohësh për vetitë e saj "magjike", një kërkim i kohëve të fundit përforcon edhe më shumë idenë se përse hudhra është aq shumë e shëndetshme dhe e domosdoshme për organizmin. Kërkimi i publikuar në "Proceedings of the National Academy of Science", nga një grup shkencëtarësh britanikë ka treguar se të konsumosh disa thelpinj hudhre në ditë mbron zemrën dhe parandalon një sërë tumoresh që lidhen me sasinë e sulfurit të hidrogjenit që lëshohet në rruazat e gjakut.
Mbrojtësja më e mirë e zemrës
Ja përse një dietë ushqimore e pasur me hudhra na mbron nga lloje të ndryshme të kancerit, përfshi edhe atë të gjirit, prostatës apo edhe zorrës së trashë. Kërkuesit e Universitetit të Alabamës në Birmingam kanë nxjerrë ekstrakte nga hudhrat e blera në supermarket, duke e shtuar në rruazat e kuqe të gjakut. Pas këtij veprimi, qelizat nisën menjëherë të emetojnë sulfur hidrogjeni. Por jo vetëm kaq. Sulfuri i hidrogjenit dukej se kishte efekt mbrojtës për zemrën. Edhe pse nuk është vërtetuar asnjëherë se hudhra ndikon në uljen e nivelit të kolesterolit në gjak, kërkuesit e "Albert Einstein College of Medicine" në fillim të vitit kanë treguar se të injektoje te minjtë e laboratorit doza të larta sulfur hidrogjeni luante një rol të madh në mbrojtjen e dëmeve të shkaktuara te muskuli kardiak si pasojë e infarktit. Po ashtu është vërtetuar plotësisht se ndikon në uljen dhe mbajtjen nën kontroll të tensionit të lartë të gjakut.
Dy thelpinj në ditë na mbajnë larg mjekut
"Efektet pozitive të hudhrës te shëndeti janë të njohura prej shekujsh. Grekët e vjetër u jepnin hudhër atletëve para se të merrnin pjesë në olimpiadë", kujton David W. Kraus, profesor i asociuar në shkencat biologjike në Universitetin e Alabamës. Nga studimet u arrit në përfundimin se të hash dy thelpinj në ditë, e mban mjekun larg. Por në vende si Italia, Koreja dhe Kina ku kuzhina e tyre e ka si përbërës kryesor, konsumi për person shkon nga 8 deri në 12 thelpinj në ditë.
Viagra natyrore
Në Britaninë e Madhe, shitjet e hudhrave janë rritur ndjeshëm me rreth 30 për qind pas shfaqjes së dokumentarit "The truth about food", ku specialistët e ushqimit shpjegonin se kishin gjetur te hudhra veti afrodiziake, një lloj me ato të viagrës.
Dokumentari që shfaqet çdo javë në BBC tregon mbi të vërtetat e fshehura të ushqimeve dhe dobinë e tyre për shëndetin. Në dokumentarin ku u fol për hudhrën, u tha se hudhra e zakonshme ka veti afrodiziake aq sa mund të zëvendësojë edhe viagrën e famshme. Në supermarketet britanike u arrit të sigurohej prova se meshkujt (ndoshta edhe zonjat) përtej oqeanit, kur bëhet fjalë për të zgjedhur mes erës së rëndë dhe kënaqësisë seksuale nuk kanë asnjë dyshim: mundësia e dytë fiton pa asnjë diskutim. Por a është e vërtetë kjo që thuhet? Ndoshta po.
Tregu
Që pas dokumentarit, shitjet e këtij produkti janë rritur me 32 për qind. Megjithatë, studimet sugjerojnë edhe qepët, specat midhjet, çokollatat dhe luleshtrydhet si afrodiziakë natyrorë.
Sipas budistëve
Shumë mjekë debatojnë se hudhrat rrisin aciditetin e stomakut, dhe madje mund të shkaktojnë ose të keqësojnë ulcerën. Përderisa mbi aciditeti është një prej shkaqeve kryesore të sëmundjes, ngrënia e qepëve ose e hudhrave mund të jetë shumë e dëmshme për shëndetin. Gjithashtu, këto lloj ushqimesh krijojnë shumë nxehtësi në trup dhe turbullojnë mendjen. Ashtu sikurse era që vjen nga qepët dhe hudhrat ngacmon indet e buta të syrit që prodhojnë lotët, po ashtu ato ngacmojnë shumë dhe mendjen, dhe si rrjedhim njerëzit që duan paqe mendore, ose kërkojnë të arrijnë vetëdijësi më të lartë, i shmangin ato.
Afrodiziake
Sipas disa studimeve hudhra ka edhe veti afrodiziake. Në një pjesë të emisionit "The Truth about Food" të transmetuar në BBC u tha se ajo mund të quhet "alternativa natyrore e viagrës"
Bima e shenjtë
Në Egjiptin e vjetër, hudhra konsideroj si bimë e shenjtë, ndaj skllevërve që ndërtonin piramidat u jepej një thelpinj në ditë për të rritur rendimentin e punës dhe për të qenë rezistentë ndaj sforcimeve
Shprehja
Thënia e vjetër latine "Allium olere" do të thotë të mbash erë hudhër. Por në Romën e vjetër ajo shërbente për të treguar të gjithë ata që i përkisnin shtresave të ulëta të popullsisë
Besëtytnia
Njeriu prej kohësh i ka atribuuar kësaj bime virtyte namatisjeje (yshtjeje). Që në antikitet, gërshetat e bërë me hudhra vendoseshin në çdo shtëpi si mbrojtje ndaj shpirtrave të kFestivali
Në Santa Marina del Rey, në Veri të Spanjës, mijëra persona mblidhen çdo vit në muajin korrik për të marrë pjesë në Festivalin Tradicional të Hudhrës
Restoranti
Në Talin, kryeqyteti i Estonisë, restoranti "Balthasar", të paktën ashtu siç lexohet në hyrjen e tij, është "Garlic Restaurant", domethënë i specializuar në përgatitjen e pjatave me hudhër
Për një kohë të gjatë, i lidhur me kuzhinën e fshatit, u bë shumë shpejt përbërëse e denjë për gatimet e fisnikëve
Ushqimi i të varfërve, i domosdoshëm për të gjithë
Një ushqim i varfër ose më mirë një shenjë e varfërisë, prej të cilit zotërinjtë e shtresave të larta largoheshin menjëherë. Kjo gjë mendohej dikur për këtë lloj ushqimi, por duke nisur që nga mesjeta, situata nisi të ndryshojë për mirë. Në librat e kuzhinës në këtë kohë, që sigurisht i përkisnin shtresave të larta, filloi të lexohej gjithnjë e më shpesh emri i saj, si një përbërës i domosdoshëm dhe me veti magjike që i jepte jo vetëm shije ushqimit, por ndikonte edhe në ruajtjen e shëndetit të padronit. Me "origjinë" nga Azia Qendrore hudhra është një nga bimët për të cilat dihet me saktësi se është kultivuar shumë herët. Era e fortë e bën të padurueshme për shumë njerëz, ndërkohë që vetitë pozitive prej shekujsh kanë qenë në qendër të vëmendjes. Që nga antikiteti hudhra është vlerësuar ushqim i mirë, si për shijen karakteristike që u jep gatimeve, ashtu edhe si bimë mjekësore. Në kuptimin e plotë të fjalës, referencat më të vjetra i gjejmë në disa dokumente në sanskritisht, edhe pse citimi i parë i sigurt gjendet në "Codex Ebers" (1550 para Krishtit), një papirus egjiptian i gjatë 20 metra që përmbante disa qindra formula terapeutike. Aty shkruhej se hudhra mund të përdorej kundër dhimbjes së kokës, sulmeve të insekteve apo për qetësimin e dhimbjeve të ndryshme. Njohuritë dhe rezultatet e arritura
nga mjekësia egjiptiane u zhvilluan më shumë nga grekët. Hipokrati, mjeku më i madh i antikitetit që i bazoi teoritë e tij në vëzhgimin e fakteve, në shumë raste rekomandonte përdorimin e hudhrave për cilësitë e tyre. Në shekullin XV, një dorëshkrim tjetër fliste për një përmbledhje recetash që përfshijnë mjekësinë popullore me njohjet empirike për virtytet terapeutike të bimëve. Megjithatë, për të pasur njohuri të bazuara në shkencë duhej të pritej shekulli i kaluar. Në vitin 1858, Lui Paster përcaktoi me saktësi cilësitë antibiotike të hudhrës. Në fillimet e shekullit tonë, Albert Schweitzer e përdori në Afrikë si ilaçin e vetëm kundër dizenterisë. Kohë më vonë, vendosi të përdorej edhe për të luftuar epidemitë e tifos, tuberkulozin madje edhe kolerën. Studimet epidemiologjike të bëra kohët e fundit në Kinë (ku përdorimi i hudhrës nisi të paktën 3000 vjet më parë) tregojnë për një ulje të rrezikut të kancerit në stomak në banorët e provincës Shandong, konsumatorë të përditshëm të hudhrave dhe bimëve të tjera të kësaj familjeje. Me pak fjalë, kjo bimë është konsideruar si mike e njeriut, falë përbërësve të saj që nga kohët e hershme, kur njeriu i bazuar vetëm te praktika, arriti ta klasifikonte te bimët e shenjta.
Recetat
Salca
Njëqind receta për një nga salcat më të famshme me hudhra. Të zbutura më parë në ujë apo qumësht, thelpinjtë e grirë hollë gatuhen në zjarr të ngadaltë në tigan me vaj, sardele dhe pak gjalpë, deri sa të bëhet një masë kremoze
Të shtypura
Disa thelpinj hudhre, kripë kokërrmadhe, borzilok, stika pishe, djathë të grirë dhie dhe vaj ulliri. Kjo përzierje mund të shtohet kudo për t‘i dhënë më shumë shije ushqimit
Me vezë
Një përgatitje me origjinë spanjolle me thelpinj të "gjallë‘ hudhrash të shtypur dhe të përzier më pak kripë. Pasi zbuten i shtohet e verdha e vezës, vaj, pak uthull dhe limon, njëlloj si majonezës.
Përzierje magjike
Hudhrat e freskëta jeshile, të prera hollë, përzihen me vaj, majdanoz, sardele, tul buke të regjur në uthull. Mund t‘i shtohet piper, sallator, qepë të njoma dhe e verdhë vezë. ثshtë mirë që të lihet disa orë në frigorifer para se të serviret
Gazeta Shqip
