Lauri
Anunnak
Martin Luteri, murgu i mirë, që sfidoi Kishën dhe na “dhuroi” protestanizmin
Përgjatë shekujve, Luteri (1483-1546) është identifikuar në mënyra të ndryshme, si një avokat i monarkisë absolute, demokracisë, lirisë individuale, shtypjes intelektuale, nacionalizmit, internacionalizmit, spiritualizmit dhe laicizmit. Fakti që kaq shumë njerëz kanë pretenduar se murgu i Vitenbergut është një stërgjysh i vetë bindjeve të tyre, është dëshmi e staturës së këtij njeriu. Në të vërtetë, do të ishte e vështirë të identifikohej ndonjë individ tjetër që, pa patur pushtet politik apo pa udhëhequr ushtri, ka ndryshuar në mënyrë mëse vendimtare kursin e historisë. Edhe epoka jonë post-kristiane nuk mund ta fshijë. Megjithatë, ne duhet t’i rezistojmë tundimit për ta rikrijuar atë sipas imazhit tonë. Ai ishte një figurë fetare; betejat e tij u luftuan për çështje teologjike që sot për ne mund të duken të pakuptueshme, por pasojat e të cilave kanë prekur çdo fushë të jetës.
Do të ishte e vështirë të identifikohej ndonjë individ tjetër që, pa patur pushtet politik, apo pa udhëhequr ushtri, ka ndryshuar në mënyrë vendimtare kursin e historisë. Edhe epoka jonë postkristiane nuk mund ta fshijë. Megjithatë, ne duhet t’i rezistojmë tundimit për ta rikrijuar atë sipas imazhit tonë. Ai ishte një figurë fetare; betejat e tij u luftuan për çështje teologjike që sot për ne mund të duken të pakuptueshme, por pasojat e të cilave kanë prekur çdo fushë të jetës…
Praktikisht, Jacob Burckhardt kish të drejtë kur e identifikonte reformimin, si një arrati nga disiplina. Për shekuj të tërë, Kisha kish patur monopolin e propagandës; afresket, takëmet e vendeve të shenjtë dhe altarëve, veprimtaritë pastorale dhe edukuese të klerit, të gjitha flisnin për nevojën e jashtëzakonshme të njerëzve që të përgatiteshin për botën që do të vinte. Kjo do të thoshte të shfrytëzonin mjetet e këshilluara prej eprorëve të tyre spiritualë. Kleri kishte çelësin për lumturinë e përjetshme, ose mundimet e përjetshëm. اdokush që kish dyshime, apo shpallte një program rival, ishte heretik dhe ndaj tij veprohej ashpër. I vetmi autoritet spiritual buronte nga Roma. Luteri, megjithatë, këmbënguli se kishte një tjetër burim autoriteti, më i lartë: Fjala e Zotit e shkruajtur në Bibël. Në predikimet dhe mësimet e tij, por mbi të gjitha në konfrontimet e tij publike me liderë spiritualë dhe me kalimtarë, ai u jepte leje njerëzve që të vinin në dyshim çdo gjë që u mësonte hierarkia katolike, që ta gjykonin ata vetë, përkundrejt dëshmisë së Biblës.
اdo përpjekje për të vlerësuar impaktin e Luterit duhet të nisë me mënyrën si ai ripërcaktoi individin. Udhëtimi i tij spiritual ishte personal. Në vitin 1505, ai hoqi dorë nga karriera ligjore dhe hyri në manastirin augustian në Erfurt, me qëllim që të shpëtonte shpirtin e tij të pavdekshëm. Ai po ndiqte rrugën e vetëmohimit dhe shenjtërimit, siç përshkruhej nga Kisha prej shekujsh. Për të paktën tetë vite, ai bëri maksimumin. Nuk arriti të gjejë ngushëllimin që kërkonte për arsye se, përveçse me një ndërgjegje të ndjeshme, ai qe bekuar edhe me një mendje të mprehtë e logjike. Ai mund të shihte të meta në sistemin e ndëshkimit që predikonte Kisha: Nëse pendimi dhe mohimi praktikoheshin në interes të vetëfrenimit, atëherë ata ishin egoistë, domethënë mëkatarë. Ai nuk ishte në vetvete i pari që e gjente veten në mes rutinës së mëkatit, rrëfimit, faljes, dyshimit. Ishte një situatë e vështirë dhe e pafund. Gjithnjë i pranishëm ishte imazhi i “fundit” i Krishtit, që ndante delet nga dhitë dhe që i dërgonte këto të fundit në torturat e ferrit. Luteri zbuloi në letrën e Palit drejtuar romakëve, shpatën për të zgjidhur nyjen gordiane: “Drejtësia e
Perëndisë zbulohet nga besimi në besim… njeriu i drejtë do të jetojë duke besuar”. Ashtu si shumë të krishterë më parë, që atëherë, ai zbuloi ekstazën të çlirimit.
Ai mund ta kish lënë me kaq dhe si një murg i mirë, të kish predikuar justifikim vetëm përmes besimit, si një e vërtetë që në një farë mënyre do t’i përshtatej sistemit tradicional të Kishës. Por, nuk mundej. Labirinti i teologjisë skolastike dukej se nuk lejonte arritjen në të vërtetën e madhe qendrore, që Luteri kish zbuluar. Logjika e tij e papajtueshme e bindi të propozojë, në 95 tezat me të cilat sfidoi publikisht Kishën në vitin 1517, se praktika e indulgjencave, me anë të të cilave blerësit mund të siguronin shlyerje të dënimeve për mëkatet kur të shkonin në botën tjetër, ishte një çështje që kërkonte debat teologjik urgjent. Kur regjimi papnor refuzoi të bëjë këtë debat, atëherë nisi problemi i vërtetë. Luteri sfidoi Papën, Inkuizicionin dhe trupën e teologëve katolikë. I thirrur përpara Konferencës Imperiale nga Perandori Karl V në Uorms në prill 1521, Luteri refuzoi të tërhiqet mbrapsht, duke këmbëngulur “se ndërgjegjja është e robëruar prej fjalës së Zotit… Nëse nuk bindem nga shkrimet dhe nga arsyeja, nuk do të sprapsem”.
Përgjatë shekujve, Luteri (1483-1546) është identifikuar në mënyra të ndryshme, si një avokat i monarkisë absolute, demokracisë, lirisë individuale, shtypjes intelektuale, nacionalizmit, internacionalizmit, spiritualizmit dhe laicizmit. Fakti që kaq shumë njerëz kanë pretenduar se murgu i Vitenbergut është një stërgjysh i vetë bindjeve të tyre, është dëshmi e staturës së këtij njeriu. Në të vërtetë, do të ishte e vështirë të identifikohej ndonjë individ tjetër që, pa patur pushtet politik apo pa udhëhequr ushtri, ka ndryshuar në mënyrë mëse vendimtare kursin e historisë. Edhe epoka jonë post-kristiane nuk mund ta fshijë. Megjithatë, ne duhet t’i rezistojmë tundimit për ta rikrijuar atë sipas imazhit tonë. Ai ishte një figurë fetare; betejat e tij u luftuan për çështje teologjike që sot për ne mund të duken të pakuptueshme, por pasojat e të cilave kanë prekur çdo fushë të jetës.
Do të ishte e vështirë të identifikohej ndonjë individ tjetër që, pa patur pushtet politik, apo pa udhëhequr ushtri, ka ndryshuar në mënyrë vendimtare kursin e historisë. Edhe epoka jonë postkristiane nuk mund ta fshijë. Megjithatë, ne duhet t’i rezistojmë tundimit për ta rikrijuar atë sipas imazhit tonë. Ai ishte një figurë fetare; betejat e tij u luftuan për çështje teologjike që sot për ne mund të duken të pakuptueshme, por pasojat e të cilave kanë prekur çdo fushë të jetës…
Praktikisht, Jacob Burckhardt kish të drejtë kur e identifikonte reformimin, si një arrati nga disiplina. Për shekuj të tërë, Kisha kish patur monopolin e propagandës; afresket, takëmet e vendeve të shenjtë dhe altarëve, veprimtaritë pastorale dhe edukuese të klerit, të gjitha flisnin për nevojën e jashtëzakonshme të njerëzve që të përgatiteshin për botën që do të vinte. Kjo do të thoshte të shfrytëzonin mjetet e këshilluara prej eprorëve të tyre spiritualë. Kleri kishte çelësin për lumturinë e përjetshme, ose mundimet e përjetshëm. اdokush që kish dyshime, apo shpallte një program rival, ishte heretik dhe ndaj tij veprohej ashpër. I vetmi autoritet spiritual buronte nga Roma. Luteri, megjithatë, këmbënguli se kishte një tjetër burim autoriteti, më i lartë: Fjala e Zotit e shkruajtur në Bibël. Në predikimet dhe mësimet e tij, por mbi të gjitha në konfrontimet e tij publike me liderë spiritualë dhe me kalimtarë, ai u jepte leje njerëzve që të vinin në dyshim çdo gjë që u mësonte hierarkia katolike, që ta gjykonin ata vetë, përkundrejt dëshmisë së Biblës.
اdo përpjekje për të vlerësuar impaktin e Luterit duhet të nisë me mënyrën si ai ripërcaktoi individin. Udhëtimi i tij spiritual ishte personal. Në vitin 1505, ai hoqi dorë nga karriera ligjore dhe hyri në manastirin augustian në Erfurt, me qëllim që të shpëtonte shpirtin e tij të pavdekshëm. Ai po ndiqte rrugën e vetëmohimit dhe shenjtërimit, siç përshkruhej nga Kisha prej shekujsh. Për të paktën tetë vite, ai bëri maksimumin. Nuk arriti të gjejë ngushëllimin që kërkonte për arsye se, përveçse me një ndërgjegje të ndjeshme, ai qe bekuar edhe me një mendje të mprehtë e logjike. Ai mund të shihte të meta në sistemin e ndëshkimit që predikonte Kisha: Nëse pendimi dhe mohimi praktikoheshin në interes të vetëfrenimit, atëherë ata ishin egoistë, domethënë mëkatarë. Ai nuk ishte në vetvete i pari që e gjente veten në mes rutinës së mëkatit, rrëfimit, faljes, dyshimit. Ishte një situatë e vështirë dhe e pafund. Gjithnjë i pranishëm ishte imazhi i “fundit” i Krishtit, që ndante delet nga dhitë dhe që i dërgonte këto të fundit në torturat e ferrit. Luteri zbuloi në letrën e Palit drejtuar romakëve, shpatën për të zgjidhur nyjen gordiane: “Drejtësia e
Perëndisë zbulohet nga besimi në besim… njeriu i drejtë do të jetojë duke besuar”. Ashtu si shumë të krishterë më parë, që atëherë, ai zbuloi ekstazën të çlirimit.
Ai mund ta kish lënë me kaq dhe si një murg i mirë, të kish predikuar justifikim vetëm përmes besimit, si një e vërtetë që në një farë mënyre do t’i përshtatej sistemit tradicional të Kishës. Por, nuk mundej. Labirinti i teologjisë skolastike dukej se nuk lejonte arritjen në të vërtetën e madhe qendrore, që Luteri kish zbuluar. Logjika e tij e papajtueshme e bindi të propozojë, në 95 tezat me të cilat sfidoi publikisht Kishën në vitin 1517, se praktika e indulgjencave, me anë të të cilave blerësit mund të siguronin shlyerje të dënimeve për mëkatet kur të shkonin në botën tjetër, ishte një çështje që kërkonte debat teologjik urgjent. Kur regjimi papnor refuzoi të bëjë këtë debat, atëherë nisi problemi i vërtetë. Luteri sfidoi Papën, Inkuizicionin dhe trupën e teologëve katolikë. I thirrur përpara Konferencës Imperiale nga Perandori Karl V në Uorms në prill 1521, Luteri refuzoi të tërhiqet mbrapsht, duke këmbëngulur “se ndërgjegjja është e robëruar prej fjalës së Zotit… Nëse nuk bindem nga shkrimet dhe nga arsyeja, nuk do të sprapsem”.